Ο χώρος της Αγοράς της Αθήνας είναι εξαιρετικά πλούσιος σε έργα ελληνιστικής πλαστικής. Με τη μετατροπή της Αγοράς, και της Αθήνας γενικότερα, σε πολιτισμικό κέντρο μεγίστης σημασίας για την ανατολική Μεσόγειο, φυσικό ήταν να πολλαπλασιαστούν τα αναθήματα και τα έργα τέχνης που εξετίθεντο στους ναούς της Αγοράς και στους υπαίθριους χώρους, μεταξύ των διάφορων οικοδομημάτων. Δυστυχώς τα καλύτερα έργα αυτής της παραγωγής, τα οποία ήταν μαρμάρινα ή χάλκινα και τα περιγράφει περιληπτικά ο Παυσανίας, δε σώθηκαν. Αντίθετα, λιγοστά είναι τα έργα εκείνα που θεωρούνται εξαιρετικής ποιότητας, σε αντιδιαστολή με τα αριστουργήματα του 5ου αι. π.Χ.
Ένα από τα πλέον ξεχωριστά έργα της περιόδου είναι το ανάγλυφο με σκηνή από την παιδική ηλικία του Διονύσου, το οποίο είχε αφιερώσει ο Νεοπτόλεμος από τη Μελίτη, γύρω στο 330-320 π.Χ. Πολύ αργότερα, κατά τον 4ο αι. μ.Χ., το ανάγλυφο πέρασε στη συλλογή του ιδιοκτήτη της φιλοσοφικής σχολής, η οποία είναι γνωστή ως οικία Ω. Τον 6ο αι. π.Χ., όταν απαγορεύτηκε η λειτουργία τέτοιων σχολών, το ανάγλυφο καταστράφηκε από χριστιανούς ζηλωτές, οι οποίοι απολάξευσαν όλα τα πρόσωπα των μορφών. Παρουσιάζεται μέσα σε σπήλαιο –κατ’ αναλογία με τα ανάγλυφα της λατρείας του Πάνα– μια ομάδα ολύμπιων θεών με επικεφαλής το Δία, που παρακολουθούν τον Ερμή να παραδίδει το βρέφος Διόνυσο στις Νύμφες του όρους Νύσα για να το αναθρέψουν.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η συλλογή αναγλύφων με τη μορφή της Μητέρας των Θεών καθήμενης, πλαισιωμένης από πιστούς και από λέοντες, καμιά φορά μέσα σε ναΐσκο. Πρόκειται για ελεύθερα αντίγραφα του περίφημου λατρευτικού αγάλματος, έργου του Αγορακρίτου ή του Φειδία, το οποίο στεγαζόταν στο Μητρώο.
Αξίζει να αναφερθεί κανείς στις περίφημες Ταναγραίες, πήλινα ειδώλια των αρχών της Ελληνιστικής περιόδου, τα οποία αρχικά φτιάχνονταν στην Τανάγρα της Βοιωτίας αλλά σύντομα η κατασκευή τους επεκτάθηκε στον ελληνικό κόσμο, και ιδιαίτερα στην Αλεξάνδρεια και την Αθήνα. Ένα εξαιρετικό δείγμα του είδους αποτελεί το ακέφαλο ειδώλιο της θεάς Αφροδίτης που κρατά στα χέρια ένα κάτοπτρο.
Η κεραμική της Ελληνιστικής περιόδου χαρακτηρίζεται από ραγδαία πτώση της ποιότητάς της. Μετά την κατάκτηση της Ανατολής από το Μέγα Αλέξανδρο, οι εικονιστικοί ρυθμοί σχεδόν εξαφανίζονται. Από τα λίγα γραπτά αγγεία που απομένουν είναι του λεγόμενου ρυθμού της Δυτικής κλιτύος της Ακρόπολης. Πρόκειται για αγγεία καλυμμένα εξ ολοκλήρου με μαύρο βερνίκι, ενώ η όποια διακόσμηση, φυτική, γεωμετρική και σπανιότερα εικονιστική, γίνεται με επίθετα χρώματα, κυρίως το λευκό. Από το χώρο της Αγοράς προέρχεται το σπουδαιότερο ίσως αγγείο του ρυθμού αυτού, ένας τεράστιος κάνθαρος με αφιέρωση στην Άρτεμη και το Διόνυσο. Το θέμα που παρουσιάζει είναι η Άρτεμη κυνηγός.
ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ
1. Μουσείο Αγοράς Ι 7154. Αναθηματικό ανάγλυφο του Νεοπτόλεμου από τη Μελίτη. Ο Δίας επιβλέπει την παράδοση του βρέφους Διονύσου στις Νύμφες. 330-320 π.Χ. Stewart, A., Greek Sculpture. An Exploration (Yale 1990), εικ. 581-583.
2. Μουσείο Αγοράς S 922. Ανάγλυφο της Μητέρας των Θεών, ένθρονης σε ναΐσκο, συνοδευόμενης από δύο ανθρώπινες μορφές. 4ος αι. π.Χ. Αντίγραφο του χρυσελεφάντινου αγάλματος της θεάς (έργο του Αγοράκριτου ή του Φειδία). (Camp, σελ. 119, εικ. 68).
3. Μουσείο Αγοράς Τ 139. Ειδώλιο Αφροδίτης τύπου Ταναγραίας. Ύστερος 4ος αι. π.Χ. Bol, P.C. κ.α., Die Geschichte der antiken Bildhauerkunst II. Klassische Plastik (Mainz 2004), εικ. 424.
4. Μουσείο Αγοράς. Κάνθαρος Δυτικής κλιτύος αφιερωμένος στην Άρτεμη και το Διόνυσο, με παράσταση της θεάς που κυνηγά. 280 π.Χ.